Yeniden değerlendirilme imkanı olan atıkların
çeşitli fiziksel veya kimyasal işlemlerden geçirilerek ikincil hammaddeye dönüştürülerek
tekrar üretim sürecine dahil edilmesine geri dönüşüm denir. Diğer bir
tanımlamayla herhangi bir şekilde kullanılarak kullanım dışı kalan geri
dönüştürülebilir atık malzemelerin çeşitli geri dönüşüm yöntemleri ile hammadde
olarak tekrar imalat süreçlerine kazandırılması olarak tanımlanabilir.
Tabii kaynakların sonsuz olmadığı,
dikkatlice kullanılmadığı takdirde bir gün bu doğal kaynakların tükeneceği akildan
çıkarılmamalıdır.
Bu durumu farkına varan ülke ve üreticiler
kaynak israfını önlemek ve ortaya çıkabilecek enerji krizleri ile başedebilmek
için atıkların geri dönüştürülmesi ve tekrar kullanılması için çeşitli
yöntemler aramış ve geliştirmişlerdir.
Geri dönüşümde amac; kaynakların luzumsuz
kullanılmasını önlemek ve atıkların kaynağında ayrıştırılması ile birlikte atık
çöp miktarının azaltılması olarak düşünülmelidir. Demir, çelik, bakır, kurşun,
kağıt, plastik, kauçuk, cam, elektronik atıklar gibi maddelerin geri dönüşüm ve
tekrar kullanılması, tabii kaynakların tükenmesini önleyecektir. Bu durum;
ülkelerin ihtiyaçlarını karşılayabilmek için ithal edilen hurda malzemeye
ödenen döviz miktarını da azaltacak, kullanılan enerjiden büyük ölçüde tasarruf
sağlayacaktır. Örneğin kullanılmış kağıdın tekrar kağıt imalatında kullanılması
hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini %35, su kullanımını %45 azaltığı ve bir
ton atık kağıdın kağıt hamuruna katılmasıyla 8 ağacın kesilmesi
önlenebilmektedir.
Geri
Dönüşebilen Maddeler
Demir • Çelik • Bakır •
Aliminyum • Kurşun • Piller • Kağıt • Plastik • Kauçuk • Cam • Motor yağları •
Atık yağlar • Akümülatörler • Araç lastikleri • Beton • Röntgen filmleri •
Elektronik atıklar • Organik atıklar
Geri dönüştürme metodları her malzeme için
farklılık göstermektedir:
§
Alüminyum: Atık alüminyum küçük parçacıklar halinde doğranır. Daha
sonra bu parçalar büyük ocaklarda eritilerek, dökme alüminyum
üretilir. Bu sayede atık alüminyum, saf alüminyum ile neredeyse aynı hale gelir
ve üretimde kullanılabilir. 1 ton metal atığın geri dönüştürülmesi sonucunda
1300 kg hammade tasarrufu sağlanır. Örneğin; Türkiye'de yıllık olarak toplam 2
milyon tona ulaşmaktadır.
§
Beton: Beton parçalar, yıkım
alanlarından toplanarak kırma makinalarının bulunduğu yerlere getirilir. Kırma
işleminden sonra ufak parçalar, yeni işlerde çakıl olarak kullanılır. Parçalanmış beton, eğer
içeriğinde katkı maddeleri yoksa yeni beton için kuru harç olarak da
kullanılabilir.
§
Kağıt: Kağıt öncelikle kâğıt çamuru hazırlamak için, su içerisinde liflerine ayrılır.
Eğer gerekirse içindeki lif olmayan yabancı maddeler için temizleme işlemine
tutulur. Mürekkep ayırıcı olarak, sodyum hidroksit veya sodyum karbonat kullanılır. Daha sonra hazır olan kâğıt
lifleri, geri dönüşmüş kâğıt üretiminde kullanılır. 1 ton kullanılmış kâğıt
atığının geri dönüşümü sonucunda, 16 adet yetişmiş çam ağacı ve 85 metrekarelik
ormanlık alan tahrip edilmeyecektir. Örneğin; Türkiye genelinde yılda 80 milyon
çam ağacı ve 40.000 hektar ormanlık arazi korunmuş olabilecektir.
§
Plastik: Plastik atıklar öncelikle cinslerine göre ayrılarak
geri dönüşüm işlemine tabi tutulur. Cinslerine göre ayrılan geri
dönüşebilir plastik atıklar, kırma makinalarında kırılıp küçük
parçalara ayrılır. İşletmeler bu parçaları doğrudan belli oranlarda, orijinal
hammadde ile karıştırarak üretim işleminde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı
maddeleri katarak ikinci sınıf hammadde olarak da kullanabilir. 1 ton plastik
ambalaj atığının geri dönüşümü sonucunda 14000 kWh enerji tasarrufu sağlanmış olur.
Örneğin; Türkiye genelinde tasarruf edilebilecek enerji miktarı yıllık 4 Milyon
Megawatt saattir (MWh).
§
Cam: Cam atıklar (şişe, kavanoz vb.) toplama kutularında
toplanır ve bu atıklar renklerine göre ayrılarak geri dönüşüm tesislerine
verilir. Burada atık ve katkı maddelerinden ayrılır. Burada cam kırılır ve
hammadde karışımına karıştırılarak eritme ocaklarına
dökülür. Bu şekilde tekrar cam olarak kullanıma geçer. Kırılan cam, beton
katkısı ve camasfalt olarak da kullanılmaktadır. Camasfalta %30
civarında geri dönüşmüş cam katılmaktadır. Cam bu şekilde sonsuz bir döngü içinde
geri dönüştürülebilir, yapısında bozulma olmaz. 1 ton cam atığının geri
dönüşümü sonucu 100 litre benzin tasarrufu sağlanmaktadır. Örneğin; Türkiye
genelindeki cam atıkların geri dönüştürülmesinden yıllık 30 milyon litre benzin
tasarruf edilebilecektir.
Geri dönüşümün faydaları ;
1-ÇevreninKorunmasınaYardımcıOlur;
Geri dönüşüm atık yakma tesislerinde ya da düzenli atık depolama sahalarında biriken atık miktarlarını ciddi oranda düşürür. Dünyanın birçok noktasında inşa edilmiş düzenli depolama alanları, çürüyen katı atıklardan çıkan toksik kimyasalların sızarak su sistemlerine ulaşması durumu gözetilerek dizayn edilmiştir. Fakat bu nereye kadar bu şekilde sürecek? Dünyanın birçok noktasında su kaynaklarının kirlenmesine neden olan tehlikeli kimyasallar kontaminasyonu ile ilgili bir çok örnek vardır.
Katı atıkların yakılması elektrik ihtiyacı için verimli olabilir fakat artan karbondioksit ve diğer sera gazları için ek bir maliyet doğar. Bu yüzden yakmadan önce yapılabilecek geri dönüşüm oranının mümkün olduğunca arttırılması gerekmektedir.
2- Sınırlı Kaynakların Korunmasına Yardımcı Olur;
Bu faydanın doğru bir perspektifte incelenebilmesi için aşağıdaki örneğe göz atalım;
1 ton çeliğin geri dönüştürülmesi ile yaklaşık 1,2 ton demir cevherine, 800 kg'lık kömürün yanması ile elde edilebilecek enerjiye ve yine yaklaşık 70 kg kireç taşına (kalkere) duyulacak ihtiyaç ortadan kalkar.
Her çeşit kağıdın geri dönüşümü sayesinde fazladan milyonlarca ağacın kesilmesi önlenebilmektedir.
Değerli metal (altın, gümüş, tantal, titanyum, rodyum vb.), metal (bakır, alüminyum, nikel vb.), yağ (bitkisel yağlar, endüstriyel yağlar) vb. kaynaklar sonlu kaynaklardır ve er ya da geç tükenecektirler.
Cep telefonu ve bilgisayar üreticileri sürekli olarak hammadde gereksinimlerini rapor etmektedirler, birçoğu bozulan ya da modası geçen ürünlerini kendi çabaları ile geri toplama hizmeti sunmaya başlamıştır.
3- Enerji Verimliliğini Arttırır;
Geri dönüşüm yeni cevher olarak işlenerek elde edilecek hammaddenin üretimindeki enerji tüketim miktarını ve enerji maliyetini ciddi oranda düşürür. Maden ocaklarının işletilmesi, cevherin çıkarılması, çıkan cevherin ayrıştırılması ve şekillendirilmesi, taşınması vb. bir dizi işlemin yapılmasına gerek duyulmaz.
4- Güçlü Bir Ekonominin Kurulmasına Yardımcı Olur;
Maliyetlerin azaltılması, enerji verimliliği, kaynakların korunması ve mesleki gelişim vb. ülkelerin güçlü bir ekonomiye ulaşmasında ciddi fayda sağlayacak parametrelerdir.
Genel itibari ile ekonomik krizin baş gösterdiği dönemlerde geri dönüştürülebilir ürünler her ne kadar dip fiyatlar görse de, kriz öncesi döneme geçiş, diğer sektörlere göre çok daha hızlı olur. Ekonomik krizlerden en az etkilenen sektörlerden biri de geri dönüşüm sektörüdür, bunu sağlayan en önemli faktör ise hammaddeye çok daha ekonomik yollardan ulaşılmasıdır.
Geri dönüşüm konusundaki uzmanlık daha ileri teknolojilerin de kullanılmaya başlamasıyla zamanla daha da artmaktadır. Kamu kurumları doğrudan ya da kullandıkları taşeronlar vasıtasıyla depolamadan ve atık toplamadan sağladığı enerji tasarrufundan yüksek oranlarda faydalanmaktadır.
5- Bir Meslek Oluşturur;
Geri dönüşüm, depolama veya atık yakma işleminden daha geniş kapsamlı iş imkanı oluşturur. Yüksek işsizlik oranının olduğu ve piyasalarda durgunlukların yaşandığı bir dönemde böylesine bir fayda göz ardı edilemez boyuttadır.
Geri dönüşüm, depolama veya atık yakma işleminden daha geniş kapsamlı iş imkanı oluşturur. Yüksek işsizlik oranının olduğu ve piyasalarda durgunlukların yaşandığı bir dönemde böylesine bir fayda göz ardı edilemez boyuttadır.
6- Vasıfsız nitelikteki kişilere vasıf katar;
İş eğitimi alan vasıfsız işçiler meslek sahibi edindirilerek topluma kazandırılır, bu durum suç oranının azalmasına da katkıda bulunabilir. Okuma yazma bilmeyen kişilerin dahi mesleki eğitimlerinden ve iş uygulamalarının ardından uzmanlık derecesinde bir yetiye sahip olması sağlanabilinir.
7- Toplumsal Bir Yapı Kurar;
İnsanların bir araya gelmesindeki ve topluluklar oluşturmasındaki asıl neden, sorun ve bu sorunlara karşı alınacak önlemlerdir. Geri dönüşüm de bundan farklı değildir. Farklı şehir veya farklı ülkeden, farklı kültüre, farklı eğitime, farklı yaş grubuna, farklı cinsiyete, farklı siyasi ve hayat görüşüne sahip insanlar bir araya gelerek çevre ve canlıların geleceği için aynı amaç doğrultusunda hareket etmektedirler.
8- İyi Bir Gelir Kapısıdır;
Geri dönüşüm hizmeti verilirken altyapı ve yatırım maliyetleri oldukça yüksek olmasına karşın, doğru uygulamalarla atık malzemelerin (kauçuk, kağıt, plastik, cam, metal, elektrikli ve elektronik eşyalar, akümülatör, pil vb.) toplanması, taşınması, ayrıştırılması, tür ve kalite sınıflandırması yapılmasının ardından uygun geri kazanım tesislerine iletilmesi ile uzun vadede iyi bir kazanç elde etmek mümkündür.
Loca GaGarın
www.toplakazan.com bu konuyu iyi programlamış izlemenizi dilerim
YanıtlaSil